Phân loại van bi khí nén: Tác động đơn và tác động kép

Trong các hệ thống điều khiển công nghiệp hiện đại, van bi điều khiển khí nén là một thiết bị quan trọng, cho phép kiểm soát dòng chảy chất lỏng hoặc khí một cách tự động, nhanh chóng và chính xác. Nhờ khả năng tích hợp với hệ thống điều khiển tự động hóa, loại van này được sử dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực như xử lý nước, thực phẩm, hóa chất, và năng lượng.

Trong số các loại van bi điều khiển bằng khí nén, hai dòng phổ biến nhất là van bi khí nén tác động đơn và van bi khí nén tác động kép. Việc phân loại rõ ràng giúp kỹ sư lựa chọn thiết bị phù hợp với yêu cầu vận hành và mức độ an toàn của từng hệ thống.

 Khái niệm về van bi khí nén tác động đơn và tác động kép

Van bi khí nén tác động đơn

Là loại van sử dụng bộ truyền động khí nén kết hợp với lò xo. Khi cấp khí nén, van sẽ thực hiện động tác đóng hoặc mở tùy theo thiết kế. Khi ngắt khí, lực đàn hồi từ lò xo sẽ đưa van trở về trạng thái ban đầu (đóng hoặc mở). Loại van này còn được gọi là spring return pneumatic ball valve.

Van bi khí nén tác động kép

Là loại van sử dụng khí nén cho cả hai quá trình: mở và đóng. Bộ truyền động không có lò xo, vì vậy van chỉ thay đổi trạng thái khi có tác động từ khí nén. Khi ngắt khí hoàn toàn, van sẽ giữ nguyên trạng thái hiện tại, không tự đóng hoặc mở lại. Còn được gọi là double acting pneumatic ball valve.

>>> Tìm hiểu thêm: Van bi điện mặt bích vs van bi điện nối ren – Nên chọn loại nào?

Nguyên lý hoạt động

Van tác động đơn:

Khi cấp khí nén: Áp lực khí đẩy piston dịch chuyển, đồng thời nén lò xo. Lực này được truyền xuống trục van, làm xoay bi van mở dòng chảy.

Khi ngừng cấp khí: Lò xo sẽ đàn hồi, đẩy piston và trục van quay về vị trí ban đầu, đóng hoặc mở van tùy theo cấu hình thiết kế.

Van tác động kép:

Cấp khí nén vào cổng “open”: Piston dịch chuyển và quay trục van để mở dòng.

Cấp khí nén vào cổng “close”: Piston dịch chuyển theo chiều ngược lại để đóng dòng.

Ngắt khí hoàn toàn: Van giữ nguyên trạng thái hiện tại, không thay đổi vị trí đóng/mở.

Ứng dụng thực tế

Van tác động đơn

Phù hợp với những hệ thống yêu cầu an toàn khi mất khí nén như:

Hệ thống phòng cháy chữa cháy (PCCC).

Hệ thống cấp nước sạch tại khu dân cư.

Trạm cấp hóa chất cần tự động ngắt khi sự cố mất khí xảy ra.

Van tác động kép

Được sử dụng trong các hệ thống điều khiển tự động cần độ chính xác cao, đóng/mở liên tục như:

Dây chuyền sản xuất thực phẩm – nước giải khát.

Hệ thống phân phối khí nén trong nhà máy.

Dây chuyền hóa chất – công nghệ xử lý nước thải có PLC điều khiển.

Kết luận

Việc phân biệt rõ giữa van bi khí nén tác động đơn và van bi khí nén tác động kép là yếu tố then chốt để thiết kế và vận hành hệ thống đạt hiệu quả tối ưu. Tùy vào đặc tính kỹ thuật, tần suất vận hành và yêu cầu an toàn mà người sử dụng nên lựa chọn loại van phù hợp.

Van tác động đơn mang lại sự an toàn khi mất khí, tiết kiệm năng lượng, phù hợp với hệ thống ít thao tác.

Van tác động kép lại thích hợp với hệ thống hoạt động liên tục, yêu cầu điều khiển chính xác và tốc độ cao.

Để đảm bảo hiệu suất và độ bền của thiết bị, người vận hành cần nắm rõ cấu tạo, nguyên lý hoạt động, và đặc điểm kỹ thuật của từng loại van. Việc lựa chọn đúng thiết bị không chỉ giúp tiết kiệm chi phí mà còn nâng cao độ an toàn và độ tin cậy cho toàn hệ thống.

>>> Xem thêm: Phân loại van bi điều khiển điện: ON/OFF và Tuyến tính